آئین و اساطیر و موسیقی

موسیقی بخشی مهم و قابل توجه فرهنگ و آداب و رسوم سرزمین سیستان و بلوچستان را تشکیل می دهد براي مثال می توان به کشفیات اشیاي تاریخی مناطق سیستان بلوچستان در قرن 20 میلادي اشاره کرد که یکی از قدیمی ترین تصاویر گروه نوازي موسیقی بر روي کتیبه اي گلی یافت شد که این مهم، حکایت از جایگاه هنر و بویژه موسیقی در بین این اقوام در دوران هاي دور دارد.

موسیقی این سرزمین به سبب نگاه داشتن بخشی از تاریخ روایی، از نگاه ویژه مردمان برخوردار است، زیرا بسیاري از داستان هاي اساطیري و شخصیت هاي سلحشور تاریخ به وسیله ساز و آواز روایت و اجرا می شوند و می توان گفت اگر موسیقی این منطقه نبود شاید بسیاري از این روایت در دل تاریخ خاموش می شد.آداب و رسوم ساکنان این سرزمین با موسیقی عجین شده که با قدري کنکاش و مطالعه در تاریخ سیستان وبلوچستان می توان دریافت این مهم حاصل یک فرآیند فرهنگی چندین هزار ساله است که سبب شده بخش اعظمی از فرهنگ و آداب رسوم این منطقه باکمک موسیقی حفظ و اشاعه داده شود.

موسیقی به عنوان بخشی از لازمه زندگی روزمره و اجتماعی مردمان این سرزمین به شمار می رود و این موضوع سبب شده بیشتر آداب و رسوم و حتی کارهاي روزانه زندگی با موسیقی همراه باشد، با نگاه به رپر توآر موسیقی نواحی سیستان وبلوچستان وجود این مقام هاي موسیقایی مشهود است که از این بین می توان به مقام ˈزهیركˈ اشاره کرد که زنان در هنگام کار روزانه زمزمه می کردند.گستره مناطق جغرافیایی در موسیقی نیز تاثیر گذاشته است و همانگونه که مشاهده می شود، موسیقی و آداب رسوم این سرزمین به دو قسمت سیستان وبلوچستان تقسیم می شود که هر کدام از نشانه هاي خاص موسیقی که شباهت بسیاري نیز دارند تبعیت می کنند.

موسیقی بخش سیستان، شباهت بسیاري به موسیقی خراسان دارد که این موضوع در وجود سازها و اجراي موسیقی مشهود است، براي مثال در رپرتوآر موسیقی سیستان، ساز دوتار، دهل و سرنا نیز مورد استفاده قرار می گیرد و ریتم و ملودي هاي استفاده شده در موسیقی نواحی این منطقه نشانه هاي مشترکی با موسیقی خراسان دارد که از این بین می توان به مقاماتی که بمنظور رقص و پایکوبی وجود دارد، اشاره کرد.ساز ˈقیچکˈ به عنوان اصلی ترین ساز این منطقه مورد استفاده قرار می گیرد که اجراي بسیاري از رپرتوآر موسیقی این سرزمین و برگزاري مراسم آیینی نیز با این ساز همراه است.

موسیقی منطقه جنوبی این سرزمین، بلوچستان، از نظر نشانه هاي تشکیل دهنده و الحان و تکنیک اجرایی، شباهت بسیاري به موسیقی شبه قاره هند دارد که از اشتراك فرهنگی، زبانی و همسایگی جغرافیایی می توان به عنوان مهمترین ارکان این شباهت اشاره کرد.

مشترك بودن سازهاي موسیقایی نیز از عمده ترین دلایل نزدیکی موسیقی این منطقه به موسیقی شبه قاره هند است که همانگونه که می بینیم بسیاري از سازها در رپرتوآر اجرایی مشترك است که از این بین می توان به ˈدهلکˈ (نوعی ساز کوبه اي)، ساز مورد استفاده در موسیقی بلوچستان اشاره کرد که در شمال هند (راجستان) و قسمت مرکزي هند نیز مورد استفاده قرار می گیرد. برداشت ریتمیک موسیقی بلوچستان نیز بسیار متاثر از موسیقی هندوستان است با این تفاوت که ادوار ریتمیک پیچیده موسیقی هندوستان کمتر مورد استفاده قرار می گیرد.

این شباهت موسیقی بلوچستان با موسیقی شبه قاره سبب شده این منطقه ترکیب سازي ویژه اي نسبت به دیگر انواع موسیقی نواحی ایران را دارا باشد.

جایگاه ویژه موسیقی در بین ساکنان این سرزمین سبب شده مردمان، خود میراث دار موسیقی باشند و آن را حفظ کنند که این مهم موجب شده بخش عمده اي از تاریخ، فرهنگ و آداب و رسوم این سرزمین پس از گذشت سال ها همچنان پاپدار بماند.